بررسی صفات فیزیولوژیک و ترکیبات اسانس مریم گلی تحت تنش شوری در محیط هیدروپونیک

شوری خاک و آب یکی از عوامل کاهش دهنده¬ی رشد و عملکرد بسیاری از محصولات کشاورزی در ایران می¬باشد. شوری رشد و ترکیب متابولیت های ثانویه در گیاهان دارویی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. salvia viridis و salvia spinosa دو گونه گیاهی علفی و معطر متعلق به جنس مریم گلی از تیرهء نعناعیان (lamiaceae) است. از مواد موثرهء گیاهان جنس مریم گلی در صنایع غذایی، دارو سازی، آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. با توجه به اینکه سطح تحمل شوری در این دو گونه و چگونگی اثر شوری بر متابولیت های ثانویه در این گیاهان تاکنون بررسی نشده است اثر شوری برشاخص های رشد و میزان اسانس این دو گونه از جنس مریم گلی انجام گردید. دانه رست های حاصل از دو گونه فوق در شرایط کشت هیدروپونیک تحت تنش شوری در غلظت های صفر(شاهد)، 20، 40، 60 و 80 میلی مولار (nacl) قرار گرفتند. چهار هفته پس از رشد، شاخص-های رشدی مانند وزن تر ، وزن خشک، طول ساقه و ریشه و همچنین میزان عناصر سدیم و پتاسیم، میزان پرولین، قندهای محلول، پروتئین، فعالیت آنزیم کاتالاز و رنگیزه¬های فتوسنتزی (کلروفیل و کاروتنوئیدها ), ترکیبات تشکیل دهنده اسانس نیز مورد بررسی قرار گرفت. با افزایش سطوح شوری طول ساقه، وزن خشک و تر ریشه و ساقه در هر دو گونه کاهش یافت. ترکیبات تشکیل دهنده اسانس نیز در viridis دستخوش تغییرات زیادی گردید. همچنین با افزایش سطوح شوری در هر دو گونه میزان سدیم افزایش و میزان پتاسیم کاهش معنی داری پیدا کرد. در ترکیبات اسانس گونه(s.viridis) ترکیباتی نظیر آلفا توجن، آلفا کوپائن، جرماکرن دی کاهش پیدا کرده و برعکس ترکیباتی نظیر آلفا پینن، بتا پینن و لینالول تحت تنش شوری در مقایسه با شاهد افزایش یافته است. بنابراین می توان چنین نتیجه گیری کرد که گونه s. viridis نسبت به تنش شوری بسیار حساس بوده و شوری بالاتر از 20 میلی مولار اثرات کاهشی شدیدی بر رشد آن دارد و اما s. spinosa کمی حساسیت کمتری داشته و با افزایش تولید پرولین، قندهای محلول و جلوگیری از کاهش میزان پتاسیم در شرایط تنش کمی در شرایط تنش شوری مقاومت می کند.